කුසටත් මනසටත් එකවර ආහාර

වල්පොල 

ගෝතම හිමි

අප ඕනෑම කෙනෙක් කරන අනිවාර්ය දෙයක් තමා ආහාර ගැනීම. උපන් සෑම සත්ත්වයෙක්ම කය පවත්වා ගැනීමට ඒ දේ කරනවා. මේ ආහාරය ගැනීමේදී බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවකයත්වය පිළිගත් කෙනෙක්ද, පිළි නොගත් කෙනෙක්ද කියා වෙනසක් නැහැ. ආහාර ගැනීමේදී එයට භේදයක් නැහැ. කවුරුත් එකවගේ ආහාර ගත්තට බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ ශ්‍රාවකයා සාමාන්‍ය ලෝකයා කරන දෙයට වඩා ටිකක් හෝ අවබෝධයකින් තමා එය කරන්නේ. ඒනිසා ආහාරය ගැනීමත් අවබෝධයෙන් කරන්න නම් ඒ පිළිබඳව විමසිය යුතු ක්‍රම තිබෙනවා.

අප බොහෝ විට එක් වේලකට වඩා ආහාර ගන්නවා. වේල් දෙකක් හෝ තුනක් නැත්නම් ඊට වටා වේල් ආහාර ගන්නවා. මේ කෙසේ ආහාර ගත්තත් තමන් ලබා ගන්නා ඒ ආහාරය භාවනා මනසිකාරයත් සමඟ ඔබේ අවබෝධය වැඩෙන ආකාරයට මේ ධර්ය අවබෝධය පිණිස ආහාර ලබා ගැනීමක් බවට පත්වෙනවා නම් ඒ ආහාර ලබා ගැනීම දෙපැත්තකට දෙන ආහාරයක් වෙනවා.

අප සාමාන්‍ය ජීවිතයේදී දෙන ආහාරය කයට දෙන ආහාරයක් විතරයි. නමුත් භාවනා මනසිකාරයත් එක්ක මේ ආහාරය ලබා ගැනීම පුරුදු කරන්න පටන් ගත්තොත් එක පැත්තකින් කබලිංකා ආහාරය කයට ලබාදෙන අතර භාවනා මනසිකාරයෙන් මනසටත් ආහාරයක් ලබා දෙනවා. ඒනිසා ආහාරයෙන් ආහාරය ලබාදීමක් කියා කියන්න පුළුවන්. අප සාමාන්‍යයෙන් ආහාරයක් ගන්නාවිට වෙන කිසිම දෙයක් නොසිතා කන එක ගැන විතරක්ම සිතන්නේ නැහැ. ආහාරයක් ගන්න අවස්ථාවේ බොහෝ දේ සිතමින් විවිධ දේ කල්පනා කරමින් තමා ආහාර ගන්නේ.

ඔබ ආහාර ගන්න විට සතිපට්ඨානය තුළ ධාතු මනසිකාරයක් වශයෙන් කායානුපස්සනාව වැඩීම කළොත් ඔබ කුසලයකුත් රැස් කර ගන්නවා. සතර සතිපට්ඨානය අදාළ වන්නේ කුසල පැත්තටයි. ඔබ මේ මනසිකාරය පවත්වමින් කටයුතු කරනවිට කුසල් වඩන අතරේ අකුසලයෙන් දුරු කර ගැනීමත්, සමඟ ඔබ තුළ පහළවෙන්නේ පුණ්‍ය චේතනායි. ඒ වෙලාවේ පැහැදිලි මනසක් ඔබ පවත්වන නිසා පිනක් රැස්කර ගන්න පුළුවන්.

ආහාරයක් ගැනීමේදී කුසලයකුත් දියුණු කරමින් පිනකුත් රැස් කරමින් ඒ ආහාරය ගන්න පුළුවන්නම් කොතරම් ඔබ වාසනාවන්තයි ද? හැමදාම කයට විතරක් දෙන පෝෂණය මනසටත් ලබාදෙන ආකාරයට ධාතු මනසිකාරය දියුණු කරන්න උත්සහ කරන්න.

අප කෑම ගන්නවා කියන්නේ ධාතු ගොඩකට තවත් ධාතු එකතු කරනවා. මේ ධාතු ගොඩකට තවත් ධාතු ගොඩක් එකතු වනවිට තමන්ගේ කියන කයේ ධාතුත් වෙනස් වෙනවා. ඒ වගේම ආහාරයේ තිබෙන ධාතුත් වෙනස් වෙනවා. ධාතු වෙනස් කියන්නේ කුමක්ද? බත් ඇට ටික අතට අල්ලනවිට, බත්ටික අනනවිට, එය අනා බත්කට මුඛයට ළංකරනවිට, ඒ බත්කට මුඛයට අරගෙන හපනවිට, ඒ බත් ඇටය එහා මෙහා වෙනස් වෙනවා. ඔබට සිතෙයි ධාතු වෙනස් වෙනවා කියන්නේ ඒකද කියා. ඒ බත් ඇටය එහා මෙහා යමින් වෙනස්වීම නොවේ මේ කියන්නේ. ධාතු කියන්නේ ඉතාමත් සියුම් දෙයක්. උදා– හාල් ඇටයක් දෙස බැලුවොත් ඒ හාල් ඇටය පිසල නැති නිසා තවම බත් ඇටයක් බවට පත්වෙලා නැහැ. මේ හාල් ඇටය කුඩු කළොත් කුඩු ගොඩක්. ඒ කඩු ටිකට අප හාල් ඇටය කියන්නේ නැහැ. අප කියන්නේ හාල් පිටි කියල යි. හාල් ඇටයකුයි හාල් පිටි බවට පත් වුණේ. මේ හාල් ඇටය තුළ ඝන ධාතු ස්වභාවයක් නොතිබුණ නිසා හාල් ඇටය පිටි ගොඩක් බවට පත් කරන්න බැහැ. හාල් පිටි බවට පත්වුණේ පිටි කරන්න පුළුවන් ආකාරයට ධාතු පුංචි නිසා. ඒ ධාතු තවත් උපකරණයකින් තව තවත් කුඩු කරන්න පුළුවන්නම් එය කුඩු වෙන්න ලැහැස්තියි. මේ ධාතු ඇසට පෙනෙන්නේවත් නැති ඉතාම පුංචි දෙයක්. ඇසට නො පෙනෙන තරමේ පුංචි හෝ සියුම් වශයෙන් හටගෙන තිබෙන ධාතු රාශියක් එකතුවෙලා මේ බත් ඇටයක් බවට පත්වෙලා තිබෙන්නේ. අප නො දන්නා වුණාට මේ ධාතුවල ස්වභාවය නිතරම බිඳි බිඳී නව ධාතු හට ගන්නවා. එවැනි ස්වභාවයක් රූපයක තිබෙනවා. ඒකයි උන්වහන්සේ උපමාවකින් වදාළේ මේ රූපය පෙණ පිඬක් වගේ කියා. පින පිඬක් කිව්වේ එහි ස්වභාවය පෙන බුබුළු රාශියකින් හැදීමයි. ඒ පින පිඬ තුළ පෙන බුබුළු ටික මිසක් වෙන කිසික් නැහැ. බුබුළු රාශියක එකතුවක් තමා පෙණ පිඬක් වන්නේ. ඒවගේ ධාතු රාශියක එකතුවක් තිබෙනවා. ඒ එකතුවට අප හාල් ඇටය කියනවා. නමුත් ධාතු ගොඩක් මිසක් එතැන හාල් ඇටයක් නැහැ. හාල් ඇටය කියා නම් කරන දෙය අප පාවිච්චි කරන්නේ ධාතු ගොඩේ එකතුවට යි. උදා– අපේ ඇඟේ ලොම් ගහක් පුංචි කෑලිවලට කපන්න පුළුවන්. එහෙම කපන්න පුළුවන් වන්නේ මේ ලොම් ගහ ඇසට නො පෙනෙන මට්ටමේ ධාතු රාශියක එකතුවක් නිසා. ඒ ධාතුවලින් එකතුවෙලා ලොම් ගහ කියන හැඩයට හැදුන නිසා එයට කියනවා ලොම් ගහ කියා. කෙස් ගස හැඩයට හැදුනාම එයට කෙස් ගස කියනවා. දතක හැඩයක් ගත්විට එයට දත කියනවා. තව උදාහරණයක් සිතන්න, කෘත්‍රිමව හැදු ප්ලාස්ටික් මලක් අරගෙන ඒ ප්ලාස්ටික් ටික උණුකරාම අපට ඒකට තවදුරටත් මල කියන්න බැහැ. එය ඇසට නො පෙනෙන මට්ටමින් ඉතාම විශාල ධාතු ගොඩකින් සෑදුන දෙයක්. ධාතු ගොඩකින් සෑදුන දෙයට අප මල කිව්වා. එතැන රෙදි, ප්ලාස්ටික්, කඩදාසි කියා දෙයක් නැහැ. එහෙනම් ධාතු ගොඩකින් හැදුන දෙයට අප රෙද්ද කිව්වා, ඊට පස්සේ ඒ රෙද්දෙන් මලක් නිර්මාණය කළාට පස්සේ එයට මල කිව්වා. නමුත් රෙද්දකුත් නැහැ. මලකුත් නැහැ. තිබෙන්නේ ධාතු ගොඩක්. ඒ ආකාරයට මේ කය ධාතු- ධාතු වශයෙන් විමසලා මේ ගන්නා ආහාරත් ධාතු – ධාතු වශයෙන් විමසා බැලුවොත් ඔබට තේරෙවි මේ ධාතුත්, මේ ධාතුත් එකතු වෙනවා. අප ආහාරයේ කියන පෝෂණය කයට උරා ගන්නවා කියනවා. ඒ කියන්නේ ආහාරයේ තිබෙන ධාතු කයේ ධාතුත් සමඟ එකතු වෙනවා. ඒ එකතු වීමෙත් සමඟ කයට ධාතු එකතුවීමත් සමඟ තවදුරටත් ඒක කයේ කොටසක් බවට පත්වෙනවා මිසක් ඒක ආහාරයක් කියන්නේ නැහැ. ආහාරයක් ගත්තාම අප කියනවා ඒ නිසා ඇඟට ලේ උණනවා කියා. ලේ උණුලා ඒවා මස් බවට පත්වෙනවා. ආහාරයත් ජීර්නය වෙලා ලේ ටිකක් බවට පත්වුණා කියමු. ඒ ලෙඩ බලලා එයට අප ආහාරයක් කියන්නේ නැහැ. දැන් ඒක ලේ ටිකක්. එහෙනම් ආහාරයෙන් සකස් වූ කය තුළ තිබෙන්නේ ඒ කයට ලබාදෙන ආහාරයේ තිබෙන්නේත් ධාතු ගොඩක් විතරයි.

ඒ ධාතුගේ වර්ණ භේද විවිධ වෙනස්කම් තිබෙනවා. මේ වෙනස්කම් ධාතුන්ගෙන් එක එක ආකාරයට මේ කයට ප්‍රතික්‍රියා කරන ක්‍රම තිබෙනවා. ඒ ප්‍රතික්‍රියා දෙස අවබෝධයක් සමඟ ඇතිවුණු ප්‍රතික්‍රියා සමඟ අවබෝධයෙන් බලලා කය අනාත්ම වශයෙන් දකින්න පුළුවන්. ඒවගේ කයට යම් ලෙඩක් තිබෙනවානම් අප කැමැති වුවත් අකමැති වුවත් එයට සුදුසු දේ ලැබෙන විට ඒ ධාතුන්ගේ ක්‍රියාවලිය අපේ කැමැත්ත අකමැත්ත බලන්නේ නැතිව සිදුවෙනවා. මේ අනිත්‍ය නිසාම ඇති වූ අනිත්‍ය බව දුකක් කියා ඔබට දකින්න පුළුවන්. ඒ දුක ඇතිවන මේ කයේ ස්වභාවය අනාත්ම ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. අනාත්ම ස්වභාවයෙන් මේ කය මෙසේ කටයුතු කරන විට එය දුකක්.

ඒ වගේම සමහර ආහාර ගන්නවිට පිත වැඩිවෙලා අමිල පිත්ත වාතයේ අසනීප හැදිලා බඩේ දැවිල්ල හැදෙනවා. මගේ බඩේ දැවිල්ල යැයි කියා අප කිවුවාට වෙලා තිබෙන්නේ මේ ධාතුවට නුසුදුසු ධාතු කීපයක් එකතු වෙලා ඒ අය අතර ඇතිවුන ගැටීමක්. ඒ ගැටීම අප අපේ කරගෙන අනේ මගේ කයට මෙහෙම වුණා කියන සම්මුතියේ ඉඳගෙන කථා කරනවා. එසේ සම්මුතියේ තුළ අප කථා කළත් ඔබ අවබෝධයෙන් ඉන්න ඕන.

මේ කයේ තිබෙන ධාතුත් අපට ඕන විදිහට වැඩ කරන්නේ නැත්නම් අප කැමැති වුවත් අකමැති වුවත් එය දුකක්. නො ගැලපෙන ධාතු එකතුවීමේදී ගැටෙන්නත්, ගැලපෙන ධාතුත් එකතුවීමේදී ඇලෙන්නත් ඒ නිසයි. මෙය පොදු දේපලක් තමා සන්තක කර ගත්තා වගේයි.

එහෙනම් ආහාරයත් සමඟ ධාතු මනසිකාරය වඩනකොට ආහාරයේ තිබෙන පෙනුම දකිද්දී, ඒ ආහාරයේ තිබෙන සුවඳ නහයට දැනෙනවිට, ඒ හැම අවස්ථාවකදීම කටට කෙළ උනනවා. එහෙම කෙළ උනන්නේ ඇයි? සමහරවිට ඔබ සිතයි පෙරේතකම කියලා. නමුත් ආහාරය මුඛයට ගත්තට පස්සේ ඒ ආහාරය හපන්න හා ගලනාලය දිගේ ආමාශයට යන්න ආහාරය ලිහිල් කරන්නේ කෙළ උපකාරි කරනවා. එහෙනම් ඇසේ විඤ්ඤාාණයෙන් ආහාරයේ පෙනුම දකිනකොට, නාසයේ විඤ්ඤාණය ආහාරයේ සුවඳ දැනගන්න කොටයි කෙළ උනන්නේ. කෙළ කියන්නේ පඨවි ධාතුවක්. තව ධාතුවක් තිබෙනවා විඤ්ඤාන ධාතුව කියා. ධාතු මනසිකාරය ගැන විමසද්දී විඤ්ඤාණ ධාතුව පිළිබඳව අවබෝධයක් තිබිය යුතුමයි. විඤ්ඤාණ කියන්නේ විශේෂ කොට දැන ගන්නවා කියන එකයි. විඤ්ඤාණ ධාතුව උපකාරි වෙනවා අපෝ ධාතුවෙන් යුක්ත කෙළ කටට උනන්න. ඒ හැම තැනකදීම ඔබට පුළුවන් ආහාරය දකින විටත්, ආහාරයේ සුවඳ දැනෙන විටත්, ආහාරයේ පහස දැනෙන විටත්, ඒ ආහාරය කටට අරගෙන හපන විටත්, ඒ ආහාරය ගලනාලය දිගේ යනවිටත්, ඒ ආහාරය ආමාශයේ පැසෙනවිටත්, ඒ ආහාරය අපට දැනෙන දැවිලි, සීතල ආදි යම් පහසක් වේද ඒ හැම එකක් අභියසදීම කයේ ධාතුන් ආහාරයේ තිබෙන ධාතුත් ධාතු ලෙස ඔබ හොඳට විමසනවානම් ඔබට තේරෙනවා මගේ කය තුළ මට මෙහෙම දෙයක් සිදුවෙනවා නොවේ. ධාතුත් ධාතුත් ප්‍රතික්‍රියා කොට ඒවා අතර සිදුවන අනාත්මය ස්වභාවයක ක්‍රියාවලියක් කියා දකින්න පුළුවන්. එය ධාතු මනසිකාරය තුළ සිදුවන ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔබ විමසන්න. ඒ දකින විට ඔබ තුළ ඒකාන්තයෙන්ම කුසලයක්,පිනක් රැස්වෙලා ඒ විමසීම ඔබේ මනසට ආහාරයක් වෙනවාම යි.

නයනා නිල්මිණි

ඥාන දසුනෙන් දුර යන්නෝ සසර නපුරෙන් ගැලවෙන්නෝ

සෑම ජීවිතයකම මිසදිටු අඳුරු කඩතුරාව ඉතා දුක්‌බර සසරින් මිදීයැමේ සුන්දර හා ශෝභමාන මාවත කවරකුගේ වුව සිත් තුළ විවෘතව ඇත. ඒ අතිශය සුන්දර වූ මංතලාව ඔස්‌සේ අමා නිවනට පිවිස ගැනීමට පෙරුම් පුරන මේ ශීලෝපශෝභිත මහයතිවරයන් වහන්සේ අපට හමුවූයේ දුර ඈත රජරට පෙදෙසේ පිහිටි ජනයාගෙන් බොහෝ සෙයින් ශුන්‍යවූ තුරු මඩුqලු සිරසින් ගහන වන අරණකදීය. නම් ගොත් හෝ රුව පවා හෙළිකිරීමට අකමැතිවූ උන්වහන්සේගේ මුවමඬලින් ගලා ගිය අමා සදහම් දියෙන් බිඳක්‌ මෙසේ අපි ඔබ සිත් අභිමුව තබමු.

සංවාද සටහන - සුගත් වීරසූරිය

සිය ජීවිතයන්ගේ සුරක්‌ෂිත බව වඩාත් තහවුරුකර ගනු රිසින් ගෘහය තැනීම මිනිසාගේ ශෝකයට පමණක්‌ අදාළ වූ යථාර්ථයක්‌ නොවේ. සැබවින්ම එය කුරුකුහුඹු සත්වයාගේ පටන් ලොව සෑම සියලු සත්වයකුගේම ජීවන ලෝකයට පොදු වූ යථාර්ථයයි. ඇත්තෙන්ම මේ ගෘහ තනා ගැනීමෙන් ඔවුනොවුන් බලාපොරොත්තු වන්නේ කුමක්‌ද? ජීවිතයේ අරක්‌ෂාවයි. කවරකුගේ වුව ජීවිතය යනු අනෙකක්‌ නොවේ. සංස්‌කාර කැටියකි. මෙහොතින් මොහොත, ක්‌ෂණයෙන් ක්‌ෂණය වෙනස්‌වීම, තිබෙන අයුරෙන් අන් අයුරකට පෙරළීම මේ සංස්‌කාර ධර්මයන්ගේ සැටියයි. ස්‌වභාවයයි. මෙය අජීව ලෝකයටද පොදුවූ එකම ලෝක ධර්මතාවයි. එසේ නම් ජීවිතයක්‌ හිමි කවරකුට වුවද විසතුරින් පිරී ඉතිරී ගිය රුවන් මාළිගයක අනිත්‍යතා ධර්මයෙන් නම් බේරී විසිය හැකි නොවේ. ඒ ඒ ජීවිත වෙත පැමිණෙන අනේක ප්‍රකාර වූ හදිසි අනර්ථයන් විසින් ඔවුනොවුනට ඉවසීමට අතිශය දුෂ්කර වූ දුක්‌ විපත් පමුණවනු ලබන්නේය. එහෙයින් කවර අයකුගේ වුවද ජීවිතයමත්, එය ක්‍රියාත්මක වන ලෝකයමත් ඔහුට ආරක්‌ෂක ස්‌ථානයක්‌ නොවේ.

විසිතුරු මැදුරු මාලිගාවන් තනාගෙන දැසි දස්‌ කම්කරු ආදීන්ද, පිරිවරාගෙන ආරක්‍ෂාවට තවත් නොයෙක්‌ පවුරු පදනම් ඉදිකරගෙන ජීවත් වන්නෝනම් ලොව කොතෙක්‌ වෙත්ද? එහෙත් ඔවුන් වෙත ජරා, ව්‍යාධි හා මරණ ආදී මහ රුදුරු දුක්‌ පැමිණෙන්නේ මේ ආරක්‌ෂක පවුරු තුළින් රිංගා ඔවුන්ටත් හොර රහසේමය. මෙම විපත් වළකාගෙන සුවසේ ජීවත්වන්නට ඔබ කොතෙක්‌ උත්සාහ ගත්තද, ලෝකය තුළදී ඔබට මෙයින් අත්වන්නේනම් පරාජිත බවමය. එම පරාජිත බව හා එක්‌වුණු ඔබේ ජීවිතය තුළ නොයෙක්‌ වෙස්‌ගෙන පැමිණි දුක තිබේ. නොයෙක්‌ වෙස්‌ගෙන පැමිණි භය හා තැනිගැන්මද තිබේ. ආදීනවානු දර්ශන ඥනය ඇතිකර නොගෙන ඔබ ලෝකයේ විසිතුරු මායාවන් අතරින් ආරකෂාව හා සැනසීම සෙවීමට උත්සාහ කිරීම මෙයට මූලික හේතුවයි. මෙය තේරුම් නොගන්නා තාක්‌ ඔබ ලෝකය තුළ සුවය සොයන්නේ පහන් දැල්ලේ ආලෝකයට වශීකෘතවී සංතුෂ්ටිය සොයන පළඟැටියා මෙන්ය. එනම් එයින් ඔබ යළි යළිත් ජාතියටම වැටේ. ජරාවටම වැටේ. ව්‍යාධියට හා මරණයටද ගොදුරු වේ. මෙහි පරක්‌ තෙරක්‌ දැකගත නොහැකිවීම අනවරාග්‍ර වූ සංසාර සාගරය යෑයි තුන්ලෝකාග්‍ර තථාගත සම්මා සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ සදෙසා වදාළෝ නොවේද?

මේ සංසාර සාගරයෙහි කෙළවරක්‌ නැත. සත්වයාට අවශ්‍ය නම් වසර කෙළ කෝටිගණන් ඉදිරියට යා හැකිය. එතෙකුදු වුවත් මෙහි භයානක කම වන්නේ සත්වයා කැමැති, ප්‍රිය උපදවන ආත්මභාවයෙහිම ඔහුට රැඳී සිටිය නොහැකිවීමයි. වැඩිදුරටත් සඳහන් කළහොත් ලෝකය තුළ මැරි මැරී උපදින සත්වයා බොහෝ විටම උපත ලබන්නේ නිරය, තිරිසන් ප්‍රේත හා අසුර ආදී අපායන්වලය.

ආදීනවානු දර්ශන ඥනය නම් නිරන්තරයෙන් මුහුණපෑමට සිදුවන්නාවූ විපත් පිළිබඳ ඇතිකර ගන්නාවූ යථාර්ථාවබෝධයයි. මේ අනුව බැලීමේදී සත්ව ජීවිතය යනු අනේක විධ වූ දුඃඛයන්ගෙන් පිරී ඉතිරී ගිය එකකි. මෙය හා බැඳුණු භවත්‍රයම සර්පයන් වෙසෙන තුඹසක්‌ වැන්නැයි තථාගතයන් වහන්සේ පෙන්වා වදාළ සේක. අතීතභවය, වර්තමාන භවය හා අනාගත භවය යනු ඒ භවත්‍රයයි. භව යනු ආත්ම නැතහොත් උපන් ජාතිය ලෙසද ගත හැකිය. තුඹස යනු ජීවිතයකට ආරක්‌ෂාව සුවය හා සොම්නස සැලසෙන ශෝභමාන තැනක්‌ නොවේ. එහි ඇත්තේ මරණය හෝ ඊට ආසන්න විපතයි. ගැඹුරින් සිතා බලන්නෘ මේ ජීවිතයත් එබඳුම මහා ව්‍යසනකාරී තැනක්‌ නොවේද? අපගේ ජීවිතය ලෞකික ලෝකයේ නන් විධ ප්‍රාර්ථනාවන්ගෙන් පිරී ඉතිරී තිබේ. අපි ඒවා ඉෂ්ට සිද්ධ කර ගැනීමට මහා සටනක නිරතවී සිටිමු. මේවා ඉෂ්ටවීම අපේ සිත්වලට සැපයක්‌, සතුටක්‌ ලෙස අපි කල්පනා කරමු.

එසේ වුවත් අනෙක්‌ පසින් මේවා ඉටුවීමට අපට අප්‍රමාණ දුකක්‌ හා වේදනාවක්‌ ගෙන එන්නේය. ජීවිතයේ බොහෝ කාලයක්‌ දෙපයින් ගමන් ඇවිද ගියකු රථයක්‌ ගන්නේ ඒ ජීවන වේදනාවෙන් අත්මිදී සතුටක්‌ ලබන්නටය. එහි නැඟී යන ඔහු ඒ රථයත් සමගින් මහා අනතුරකට ලක්‌වීමෙන් මරණයට ගොදුරු වෙයි. එසේත් නැතහොත් අතපය පවා අහිමිකරගත් සදාතනික ජීවන අනාථයකු බවට පත්වෙයි. ලෝකය තළදී ඒ තැනැත්තා සෙවූ සොම්නස කෙළවර වූයේ කොතැනකින්ද? ඒ ඔහු නොසිතූ නොපැතූ දෙයකින් කෙළවර වූවා නොවේද? බුදුරදුන් ධරමාන කාලයේ ජීවත්වූ කෙත පාලු වීමෙන් මහත් චිත්ත වික්‌ෂෝපයට පත්ව හුන් ගොවියා පිළිබඳ වූ සරල කතාවද සපයන්නේ මෙබඳුම අර්ථයක්‌ නොවේද? ඒ ගොවියා ස්‌වකීය වූ කෙතෙහි ගොවිතැන් කළා වූ සෑම අවස්‌ථාවකදීම සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ඔහුගේ කෙතට වැඩම කළෝය. ඔහු සමග සුහද පිළිසඳර කතා කළෝය. වැඩිකල් නොගොස්‌ එයින් ගොවියා තුළ බුදුරදුන් කෙරෙහි මහත් ප්‍රසාදයක්‌ හටගත්තේය. එම නිසා ඔහු සිය කෙතෙහි ධ්‍යානවලින් කොටසක්‌ බුදුරදුන්ට දීමට සිතාගෙන සිටියේය. එහෙත් එදිනම රාත්‍රියෙහි ඇද හැලුණු ධාරානිපාත වර්ෂාවට හසුවූ ගොයම කිසිවක්‌ ඉතිරි නොවී වැනසී ගියේය. තම සිතුම ඉටුකිරීමට නොහැකිවන බව දැනුණ ගොවියා ඉමහත් වූ ශෝකයකින් සිය ගෙපැලේ නිදාගෙන සිටියේය. කෙසේ නමුදු තෘෂ්ණාභරිත සිතුමක හා ඇති ආදීනවය පිළිබඳව ධර්මය දේශනා කළ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ඒ දහම අවබෝධකොටගත් ගොවියා පසුව සුවපත්භාවයට පත්වී.

සංසාරික වශයෙන් අසරණබවට පත්වී ප්‍රතිසන්ධි විඥනයක්‌ සකස්‌කරගෙන නොයෙක්‌ කායික ස්‌වරූපයන්ගෙන් සත්වයෝ ලෝකයට පැමිණෙති. ඉන් ඉක්‌බිතිව මේ විශ්ව ධාතුවෙහිද ඇත්තේ ඔවුනොවුන්ගේ ලෝකයෝය. ඒවාද විවිධය. විෂමය. මේ හැම ජීව ලෝකයකටම යටින් ඇත්තේ අනන්ත ආදීනවයෝය. හෙවත් විපත්තීහුමයි.

ඔවුනොවුන්ගේ ජීවිත කාලයන්ද කොටස්‌ කිහිපයකට බෙදා වෙන්කළ හැකිය. ඒ මන්ද දශකය, ක්‍රීඩා දශකය, වර්ණ දශකය, බල දශකය, ප්‍රඥ දශකය, හානි දශකය, ප්‍රාග්භාර දශකය හා ප්‍රවංක දශකය ආදී වශයෙනි. මේ සියලු දශක හැරුණු විට මිනිසාද ඇතුළු සත්වයාට මෝමූහ දශකය හා සයන දශකය යනුවෙන් තවත් දශක හෙවත් කාල වකවානු දෙකක්‌ ඇත්තේය. 

සැබවින්ම මේ සෑම ජීවන දශකයක්‌ නැත්නම් කාලඡේදයක්‌ තුළින්ම පිළිබිඹු කරන්නේ ජීවිතය විනිවිද වනසා නසාගෙන යන අස්‌ථිරතාවයයි. එසේත් නැත්නම් සදාතනික අනිත්‍යතාවයි. මන්ද දශකය තුළදී ජීවමාන ජීවිතයක්‌ දෙස විවරවූ ප්‍රඥ ඇස ඇතිව බලන්න. එහිදී ඒ ජීවිතය ක්‍රියාකරන්නේ මඳ දැනීමක්‌ ලද අයුරකින් නොවේද? එහෙත් ඒ ජීවිතයට ආවේණික වූ ආදීනව ආශ්‍රිත දුක්‌ රාශියකින් ඒ ජීවිතය පිරී තිබේ. හරිහමකට ඇවිද ගැනීමට පවා බැරි අත්පා වුව තමාට අවසඟ වූ මේ කාලය මනුෂ්‍යයාගේ නම් ළමා කාලයයි. ඉන් පසුව ඒ ළදරුවා ක්‍රීඩා දශකයට පැමිණෙන්නේ පෙර පැවැති ළදරු ස්‌වරූපය ඔහු වෙතින් කාලයත් සමඟ අතුරුදන්වීම හේතුවෙනි.

කවරවූ හෝ වේවා ජීවිතයක්‌ ලැබීමේ මහා සාංසාරික දුක නැත්නම් ආදීනවය ඊළඟට හොඳින්ම වටහාගත හැක්‌කේ හානි දශකය, ප්‍රවංක දශකය, මෝමූහ දශකය හා සයන දශකය ආදී ජීවන කාලච්ඡේදයන් තුළදීය. සංසාරගත ජීවිතය ද ඇතුළු කවර ජීව - අජීව සංස්‌කාර ධර්මයක වුව විනාශවීම කැපී පෙනෙන්නේ හානි දශකයේ පටන්ය. සංසාර සාගරය ඉක්‌මවූ මුනි උතුමෙකුට පවා මේ කාල විපර්යාසයෙන් බේරීගත නොහැකිය. මෙහිදී ක්‍රමයෙන් පිරිහෙන්නට පටන් ගන්නේ සත්වයාගේ ශරීරයයි. එය වැහැරීම, දිරාපත්වීම, මෙකල්හිදීම මැනවින් පෙනෙන්නට පටන් ගන්නේ නොවේද? තිලෝගුරු සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ෙ€මා බිසවගේ නිසරු රූ මදය බිඳ දමන්නට ඇය ඉදිරියේදී එදා මවා පෑ රූපත් තරුණියන් අපට මෙහිදී චිත්‍රණය වේ. බුදුපියාණන් වහන්සේට ප්‍රථමව සෙමෙර සලමින් සිටි ඔවුහු දිව්‍යාංගනාවෝ මෙන් වූහ. එසේ වුවත් ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඔවුන්ගේ සිරුරු මේරීමට, මේරීමට පටන් ගෙන අවසානයේදී ඒ මේරීමෙන් දෘෂ්‍ය වූ ශරීරයන් බැලීමට පවා අප්‍රසන්න, අප්‍රියජනක ඒවා බවට පත්වූයේය. ඉන් පසුව ඒ ශරීර ඉදිරියට බරවී බිම ඇද වැටෙන තත්ත්වයට පත්වෙන්නට තරම් ජරාජීර්ණ බවට පත්වූයේය. මේ ලෝකය තුළ උපත ලබා සංසාරික වශයෙන් අසරණ වූ කවර සත්වයකුට වුවද නිවන් දකින තාක්‌ මුහුණපෑමට සිදුවන්නා වූ 'ප්‍රවංක දශකයේ, ස්‌වභාවයයි. සැටියයි.

ජීවිතයක්‌ ඇතිවූ දා පටන් නැතිවන දා තෙක්‌ම මෙලෙස දිවමන් වන්නේ අප ලත් ඒ ජීවිතයේ ආදීනවය නොවේද? එය සංසාරය හෙවත් ලෝකයෙහි කවර තැනෙක කවර ලෙසකින් උපත සකස්‌කර ගත්තද ඒ සංසාරිකයාට ඒකාන්ත වශයෙන්ම මුහුණපෑමට සිදුවන සනාතන සත්‍යයයි. මෙයින් බේරී වසන්නට තැනක්‌ සංසාරයේ නැත. ඒ අනුව මේ ඒකායන විපතින් අතමිදී ගත හැක්‌කේ එම ආදීනවානු දර්ශන ඥනය මැනවින් පිරිසිඳ දැකීමෙන් පමණකි. එබඳුවූ සත්පුරුෂ තෙමේ මාරයාට නොපෙනෙන තැනවූ, මාරයාට ආක්‍රමණය කිරීමට නොහැකි තැනවූ අමෘත සංඛ්‍යාත අමා මහ නිර්වාණය සාක්‌ෂාත් කරන්නෝමය. ඒ ඥන දර්ශනයේ ඉදිරියට යැම හා කෙළෙස්‌ මායාවන් අතර මුළා නොවීම තුළින් සකලවිධ වූ සංසාර නපුරුතාවන් ගෙන් හේ තෙමේ අත්මිදෙන්නේය.