නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
ශ්‍රී ලංකා භික්ෂු විශ්ව විද්‍යාලයේ
බෞද්ධ හා පාලි අධ්‍යයන අංශයේ
මහාචාර්ය
පාතේගම ඤාණිස්සර හිමි
බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළ ශ්‍රී සද්ධර්මය නිර්වාණගාමී ප්‍රතිපදාවට වැදගත් වන්නාසේම ගෘහ ජීවිතය සාර්ථක කරගැනීමටත් උපකාරී වෙයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළ ධර්මය හැදෑරීම පුද්ගලයෙකුගේ අධ්‍යාපනික ජීවිතය දියුණුකර ගැනීමටත් හේතු වෙයි. සමාජ වටපිටාව සහසම්බන්ධකම් ,රැකිරක්ෂා කටයුතු වඩාත් සාර්ථකව ඉෂ්ට කර ගැනීමට නම්,ධර්මයෙහි උගන්වා තිබෙන ආකාරයට අනිවාර්යෙන්ම කටයුතු කළ යුතුයි.ධර්මයෙන් තොරව සාර්ථක ජීවිතයක් ගත කිරීම අපහසුයි. අසාර්ථක ජීවිත ගත කරන පුද්ගලයන් පිළිබඳව අධ්‍යයනය කරන විට ධර්මයෙහි ඇති වැදගත්කම දක්නට ලැබෙයි.
බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළ ඇතැම් ධර්ම කාරණා භික්ෂුන් වහන්සේලාට පමණක් අදාළ වුවත් ගිහියන්ට අදාළ නොවෙයි.ඇතැම් දහම් කාරණා ගිහියන්ට දේශනා කළ අතර ඇතැම් දහම් කරනු භික්ෂූණ් වහන්සේටත් , ගිහියන්ටත් අදාළ අර්ථකාමී හිතකාමී වන කාරණා වෙයි.එක් අවස්ථාවක බුදුරජාණන් වහන්සේ භික්ෂූණ් වහන්සේලා අමතමින් මහණෙනි, “තීනි මානි භික්ඛවේ අකුසල මූලානී”අකුසල් මුල් තුනක් තිබෙනවා. “ලෝභෝ අකුසල මූලං” ලෝභය සිතෙහි තිබෙන එක අකුසල මූලයක් වෙයි. “දෝසෝ අකුසල මූලං” ද්වේෂයද සිතෙහි පවතින එක අකුසල මූලයක් වෙයි. “මොහෝ අකුසල මූලං” මෝහය කියන කාරණාවද සිතෙහි පවතින අකුසල මූලයක් වෙයි.මේ ලෝකයේ ජීවත් වන මනුෂ්‍යයන්ගේ ස්වභාවය බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කර ඇත.
ලෝභය, ද්වේෂය, මෝහය මනුෂ්‍යය මනසෙහි තිබෙන අවස්ථා තුනක් වෙයි. වයස් මට්ටම අනුව හා ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය අනුව පුද්ගලයන් බෙදා වෙන්කරනු ලැබුවද,බණ පොතෙහි සඳහන් වන අකුසල මුල් ස්වභාවය සැම දෙනාගේම මනසෙහි පවතින පොදු තත්ත්වයක් වෙයි. මෙම ස්වභාවය කුමක්ද? යන්න පිළිබඳව අවබෝධ කරගත යුතුයි.ඇඳුම් පැළදුම්,ආභරණ, බාහිර අලංකාරය සඳහා පරිහරණය කරයි.
බුදුරජාණන් වහන්සේ පෙන්වා දෙන එම කාරණා තරමක් සියුම් වෙයි. අලංකාර ඇඳුමින් පැළඳුමින් සැරසෙමින් ආභරණ පළඳමින් ලස්සනට සිටීම ගිහියෙකුට අවශ්‍ය වෙයි. යම් පුද්ගලයෙකු දෙස බැලූ විට ඔහුගේ මුහුණ,ඇඳුම් පැළඳුම් හිස පීරා තිබෙන ආකාරය ,යාන වාහන, ඉඩකඩම්, ගේදොර ස්වභාවය අපට පෙනෙන්නට තිබෙයි. සෑම පුද්ගලයෙකුම මනුෂයෙකු ලෙස ගෙයක් දොරක් හදාගනී. පුංචි මනුෂ්‍යයා පවා තමාට ජීවත් වීම සඳහා කුඩා පැලක් හෝ ගොඩනඟා ගත්තත් ඇතැමුන්ගේ නාස්තිකාර වියදම් නිසා ගෙයක් දොරක් හදා ගැනීමටත් අපොහොසත් වෙයි. නමුත් මෙම කාරණා මනසට අදාළ නොවෙයි.
මනස ඇසුරු කරගෙන ලෝභය, දේෙවිෂය, මෝහය පවතී.මොළය ඇසුරු කරගෙන පුද්ගල සිතෙහි එම ස්වභාවය වර්ධනය වෙයි. ලෝභය යනු ,කුමක්ද?ලබාදුන් සියල්ල පරිත්‍යාගය නොවෙයි.අලුතෙන් හැදෙන වැඩෙන ඇතැම් ගැහැනු ළමුන් පිරිමි ළමුන් කුමන දෙයක් ඉල්ලා සිටියත් සියල්ල ලබාදෙයි. එය මෝඩකම මිස පරිත්‍යාගයක් නොවෙයි. මෝඩකමක්ද?පරිත්‍යාගයක්ද ? යන්න තීරණය කළ යුත්තේ එහි ස්වභාවය අනුවයි. යම් දෙයක් දුන් ගමන් එය පරිත්‍යාගය ලෙස අර්ථ දැක්විය නොහැකිය. බුදු දහමේ උගන්වන එම කරුණු සිතමින් බුද්ධිමත්ම වටහා ගත්තේ නැත්නම්, ධර්මය අවබෝධ නොවෙයි. තමන් දුක් මහන්සියෙන් හරිහම්බ කළ තමන් සතු දේ රැකගැනීම ලෝභකම නොවෙයි.යමෙකු පන්දහසක මුදලක් උපයනු ලැබුවා නම්,එම මුදල අනාගත ආයෝජනය සඳහා තබාගත්තා නම්, එය ලෝභකමක්ද?නැහැ. නමුත් ඔහු විවාහකයෙකු නම්,ඔහු තමන්ගේ බිරිඳ ,දරුවන් වෙනුවෙන් වියදම් කරන්නේ නැතිව මුදල තබාගෙන සිටිනවා නම්, එහි ලෝභකම පවතී. එම සිදුවීමට අදාළ වන ලෙස එය තේරුම් ගත යුතුයි. “දානං සීලං පරිත්‍යාගං” දානය වෙනම කාරණාවක් වන අතර පරිත්‍යාගය වෙනම කාරණාවක් වෙයි.
යමක් දීම දානයද?පරිත්‍යාගයද?අතහැරීම යනු තවත් අයෙකුට දීමක් නොවෙයි. අතහැරීම මානසික ක්‍රියාවලියක් වෙයි. බෞද්ධයන් ලෙස එම කරුණු පිළිබඳව ගැඹුරට සිතිය යුතුයි. සිතීමෙන් තොරව එම කාරණා තේරුම් ගැනීම අපහසු වෙයි. තේරුම් ගැනීමට නොහැකි පුද්ගලයාගේ මනසට ප්‍රඥාාෙවි ආලෝකයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ප්‍රඥාෙවි ආලෝකය නොලබන පුද්ගලයා මැරෙන තුරුම තේරුම් නොගත් බෞද්ධයෙකු ලෙස ජීවත් වූ පුද්ගලයෙක් වෙයි.
ඇතැම් පුද්ගලයන් ධර්මය ශ්‍රවණය කරමින් ධර්මය කට පාඩම් කරගෙන සිටියත් ධර්මය තේරුම් අරගෙන නැහැ. ඔහු ප්‍රකාශ කරන දේ සහ කරන දේ අනුවද, හැසිරීම අනුවද, ධර්මය තේරුම් ගත්තද? නැද්ද? යන්න වටහා ගත හැකියි.පුද්ගලයෙකුගේ මනසෙහි තිබෙනමුත් ,එක පාරටම අල්ලමින් පෙන්වන්න බැරි මානසික තත්වයක් ලෙස ලෝභය ,මෝහය, ද්වේශය පිළිබඳව බුදුරජාණන් වහන්සේ විග්‍රහ කර ඇත. ලෝභය යනු කුමක්ද?යම් පුද්ගලයෙකු යමක් ලබාදීමෙන් අනතුරුව ලබාදුන් දෙය පිළිබඳව සිත සිතා සිටියි. නැතහොත් ලබාදුන් දෙය ලබාගත් පුද්ගලයා පිළිබඳවසිත සිතා සිටී.ලෝභ ස්වභාවය පුද්ගලයෙකුගේ මනසට අහිතකර පිණිස, අවැඩ පිණිස පවතින අවස්ථාවන්හිදී ලෝභය අනවශ්‍ය කාරණාවක් වෙයි. තමන්ට අහිතකර පිණිස අවැඩ පිණිස ඇති නොවන ෙවිලාවන්හි ලෝභය අවශ්‍ය වෙයි.උදාහරණයක් ලෙස තමාගේ කොණ්ඩය පීරමින් ලස්සනට ගැටගසා පිළිවෙලකට තබාගෙන සිටිනවා නම්,එය කොණ්ඩයට තිබෙන ලෝභකමයි. එම කොණ්ඩයට තිබෙන ලෝභය සරල කරමින් කොණ්ඩයට තිබෙන ආශාව ලෙසද,තවත් සරල කරමින් කොණ්ඩයට තිබෙන ආදරය නිසා බව ප්‍රකාශ කරයි. එය කිසියම් ලෝභ කමක් වුවද, එය පුද්ගලයාට හානිකර නොවෙයි. නමුත් තමාගේ කොණ්ඩය පිළිබඳව ලොකුවට සිතමින් හොඳ කොණ්ඩයක් තමාට පමණක් තිබෙන බවට සිතීම උද්ධච්ච මානසික තත්ත්වයක් වෙයි. එය අකුසලයක් වෙයි. අකුසලය පවතින්නේ සිතිවිලි වල මිස කොණ්ඩය තුළ නොවෙයි. බෞද්ධයන් වශයෙන් පුද්ගලයාට හානිකර දේවල්් ඉවත් කරමින් හිතකර දේ පමණක් ළඟා කරගත යුතුයි. ලෝභය යන්න කුමක්ද?යන්න සිද්ධියක් පෙන්වා දිය හැකි වුවත්,සිතීමෙන් තොරව පිළිතුරු දිය නොහැකිය. ලෝභය පිටතට පෙන්නුම් නොවන තමාගේ මනසට පමණක් දැනෙන තත්ත්වයක් වෙයි.කළමනාකරණය කරගැනීම ලෝභය නොවෙයි. ගෙදර වතුර බිල, විදුලි බිල තරමක් හෝ පාලනය කරගැනීමට වෑයම් කිරීම ලෝභකම නොවෙයි. ඇතැම් දරුවන් එවැනි ක්‍රියාවන්වලදී අම්මා හරිම ලෝභයි යනුවෙන් ප්‍රකාශ කළත් එම ළමයින්ගේ නොදන්නාකම නිසා එය ලෝභකම ලෙස ප්‍රකාශ කරයි. ලෝභ අකුසල මූලය පිළිබඳව තවදුරටත් සිතිය යුතුයි. නොසිතන තාක්කල් එම කාරණාව නිවැරැදිව තේරුම් ගැනීම අපහසු වෙයි. බණ පොතෙහි පෙන්වාදෙන එම කාරණා සියුම්ව සිතමින් දැනුම් තේරුම් ඇති අයෙක් සමඟ සාකච්ඡා කළ යුතුයි. ජීවිතය අසාර්ථක නම් ධර්මයෙන් තොරයි.
