නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
මාලබේ අරංගල ශ්‍රී ශෛලාරාමාධිපති
කථිකාචාර්ය,
දර්ශනපති
රාජකීය පණ්ඩිත
ඇත්කඳුරේ සුමනසාර හිමි
මේ ප්‍රභාශ්වර සිත උඩ සිටින දෙවියකු නොවේ අපිරිසුදු කරන්නේ. පරිසරයේ තිබෙන ගහකොළ, ඇළදොළ ගංගා නොවෙයි අපිරිසුදු කරන්නේ. එය තම තමන් විසින්ම කර ගන්නා දෙයක්. අපේ සිත තුළ තිබෙන ගිජුකම මත සිතට එල්ල වෙන රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පහස නිසා සිත අපිරිසුදු වෙනවා. ඒවාට යට නොවී මේ සිත ආරක්ෂා කර ගත්විට සිතේ දියුණුවක් ඇතිවෙනවා.
ස්වාමින් වහන්ස, අප කරන,කියන, සිතන සියලුම දේටම බලපාන්නේ අපේ සිතයි. සිත හදාගන්න පුළුවන්නම් අප කරන කියන දේත් යහපත් වෙනවා. ඉක්මණින් කිලුටුවන, දූෂිතවන මේ සිත ආරක්ෂාකරගත යුත්තේ කෙසේද?
බුදුරජාණන් වහන්සේ පැහැදිලි කරනවා තමන්ට පුළුවන් නම් තමන්ටම පහනක්, ආලෝකයක් වෙන්න එය ඉතා වැදගත් බව. මේ සිත ප්‍රභාශ්වර සිතක් ලෙස ආලෝකයක් සොයායන ගමනකට එකතුකර ගන්න හැකියාව ඇත්නම්, එතැනමයි ශාන්තිය තිබෙන්නේ. අපේ ජීවිතය, අපේ සිත නිවැරැදි මාර්ගයට ගැනීමට බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ධර්මය ඉතාමත් වැදගත් වෙනවා. නිවැරැදි මාර්ගයට ගත් සිත අපටම පිළිසරණ වෙනවා. වෙනත් බාහිර පිළිසරණක් ඇත්තේම නැහැ. මේ සිත හදාගන්න අප අපටම දූපතක්ම වෙන්න, අප අපටම පහනක් වෙන්න, අපට අවශ්‍ය කරන්නේ බුදුරජාණන් වහන්සේ පෙන්වා දුන් ධර්ම මාර්ගයේ ගමන් කිරීම යි.
ධර්මයේ සඳහන් වෙනවා චිත්ත කියා වචනයක්. චිත්ත කියන්නේ සිත විසිතුරු නිසයි. අපේ සිත ප්‍රභාශ්වරයි. විසිතුරුයි. විසිතුරු සිත විසකූරු සිතක් ලෙස පත්වන්නට වැඩි වෙලාවක් යන්නේ නැහැ. විසිතුරු සිත විසකූරු සිතක් ලෙසට පත්වුණොත් එතැන ජීවිත ගිනි ගන්නා ස්වභාවයට පත්වෙනවා. මේ විසිතුරු සිත විසකූරු බවට පත්වන්න ප්‍රධාන කාරණා තුනක් බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළා. ඒ
1). අවිද්‍යාව,
2). ව්‍යාපාදය
3). මිත්‍යාදෘෂ්ඨිය.
අවිද්‍යාව කියන්නේ දැඩි ආශාවයි. මේ සිතෙහි නො සන්සිඳුනු ආශාවක් තිබෙනවා නම් සිත කිළුටු වෙනවා. අස්ථිර ලෝකයේ බොහෝ පැතුමන් වලින් සිත පුරවාගෙන ඉන්නවා නම්, ඔහුට සැනසීමක් නැහැ. ගැටුම්, ප්‍රශ්න, කරදරමයි ඇතිවෙන්නේ. ව්‍යාපාදය නම් – අනුන් වැනසීමට, නැසීමට, පෙළන්නටමයි, සිත දුවන්නේ. එවැනි සිතක් තිබෙන පුද්ගලයාට සැනසීමක් නැහැ. ජීවිතයේ සතුටක් නැහැ. විඳවීම පමණයි තිබෙන්නේ. ඒ නිසා ව්‍යාපාදය භයානකයි. මිත්‍යාදෘෂ්ඨිය නම්- වැරැදි දැකීම සහ වැරැදි අවබෝධය මෙයට අයත්. වැරැදි අවබෝධය නිසා ධර්මය අධර්මය කර ගන්නවා. අධර්මය ධර්මය ලෙස පටලවා ගන්නවා. සාර දේ අසාර ලෙසත්, අසාර දේ සාර ලෙසත් දකිනවා. මේ නිසා බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළා ප්‍රභාශ්වර සිත, විසිතුරු සිත, ආලෝකමත්, පින්වන්ත සිත ආරක්ෂා කර ගන්න කියා. අවිද්‍යාව, ව්‍යාපාදය, මිත්‍යාදෘෂ්ඨිය වගේ භයානක පාපී අකුසල සිත අපේ සිතින් ටිකෙන් ටික හඳුනාගෙන මේ සිත ප්‍රභාශ්වර ලෙස තබා ගැනීමට නම්, ධර්ම මාර්ගයට සමීප විය යුතුමයි.
මේ ප්‍රභාශ්වර සිත උඩ සිටින දෙවියකු නොවේ අපිරිසුදු කරන්නේ. පරිසරයේ තිබෙන ගහකොළ, ඇළදොළ ගංගා නොවෙයි අපිරිසුදු කරන්නේ. එය තම තමන් විසින්ම කර ගන්නා දෙයක්. අපේ සිත තුළ තිබෙන ගිජුකම මත සිතට එල්ල වෙන රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පහස නිසා සිත අපිරිසුදු වෙනවා. ඒවාට යට නොවී මේ සිත ආරක්ෂා කර ගත්විට සිතේ දියුණුවක් ඇතිවෙනවා. නිවෙන, සැනසෙන පුද්ගලයෙකු විය හැක්කේ එවිටයි.
එදිනෙදා ජීවිතයේදී අප කවුරුත් කේනිති ගන්නවා. විටක එය යටපත් වෙනවා. යටපත් නොකර ගන්නා කේන්තිය තුළින් විශාල විනාශයක් වුවද සිදුවිය හැකියි. මේ කේන්තිය යටපත් කර ගත හැක්කේ, පාලනය කර ගත හැක්කේ කෙසේද?
බුදුරජරාණන් වහන්සේ අපට නිතර කියන්නේ සිත පාලනය කර ගන්නා ලෙසයි. සිත අවනත කර ගන්නා ලෙසයි. සිත හදා ගන්නා ලෙසයි. කෝපයට වෛරයට, පටිඝයට, දුවන සිත පාලනය කරගත යුතු බව බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළා. ඒ සඳහාමයි අප මෙසේ ධර්මය සාකච්ඡා කරන්නේ, භාවනා කරන්නේ, දන් දෙන්නේ, සිල් සමාදන් වෙන්නේ. මේ හැම දෙයක් තුළම සිත හදන වැඩපිළිවෙලකුයි තිබෙන්නේ. සිත දමනය කිරීම තුළින් පමණයි අපට සැපය උරුම කරගත හැක්කේ.
අපගේ සිතට යම් කේන්තියක් ආ විට එය යටපත් කරන එක හොඳයි. නමුත් ඊට වඩා නිවැරැදි වන්නේ ඒ කේන්තිය එතැනින් ඉවත් කර අමතක කර දැමීමයි. ඔබ දන්නවා රබර් බෝලයක් වතුර යට යම් බරක් තබා රැදෙව්වාට ඒ බර ටිකක් හෝ එහාට මෙහාට වුණොත් ඒ රබර් බෝලය නැවත උඩට එනවා. ඒ වගේ යම් කේන්තියක් සිතට ආවිට එය යට කරනවා. නමුත් ඒ කේන්තිය නැවත ඒ ක්ෂණයෙන්ම මතුවෙන්න පුළුවන්. එය භයානකයි.
අංගුත්තර නිකයේ දේශනාවක මෙසේ සඳහන් වෙනවා. තථාගතයන් වහන්සේ භික්ෂු සංඝයා සමඟ යම් ස්ථානයක වැඩ සිටින විට එතැනින් විසකූරු සර්පයෙක් ගමන් කළා. එදා දේශනාවට මේ සර්පයා උපමා වුණා. බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළා මහණෙනි, මෙතැනින් ගිය සර්පයා දුටුවාද? එහෙමයි ස්වාමිනි, මහණෙනි, ඔය විසකූරු සර්පයන් කොටස් හතරකට බෙදන්න පුළුවන්.
1) දෂ්ඨ කළ විට යම් විෂක් දැනෙනවා. ඊට පසු ඒ විෂ දැනෙන්නේම නැහැ.
2) දෂ්ඨ කළ ගමන් ඒ විෂ දැනෙන්නේ නැහැ. නමුත් ටික වෙලාවක් ගියපසු විෂ දැනෙන්න පටන් ගන්නවා.
3) දෂ්ඨ කරන විටත්, ඉන් පසුවත් එකසේම විෂයි.
4) දෂ්ඨ කළවිටත් විෂ නැහැ. පසුවත් විෂ නැහැ.
තථාගතයන් වහන්සේ වදාළා මේ මිනිසුන්ගේ සිත මේ ආකාරයට ක්‍රම හතරකට බෙදෙනවා. පළමු පුද්ගලයාගේ සිතට යම් තරහක් ආ විට ඒ තරහ සිතිවිල්ල හඳුනාගෙන එය යටපත් කරනවා. පසුව එය අමතක කර දමනවා. දෙවැන්නා යම් කරුණකට තරහ ගන්නවා. ඒත් මුහුණට කියනවා ආ, කමක් නැහැ ඒක අමතක කරන්න කියා. නමුත් සිත යට ඒ තරහ සිතිවිල්ල තබා ගෙන අවශ්‍ය අවස්ථාව ආ විට පළිගන්න පසුබට වෙන්නේ නැහැ. ඔහු භයානකයි. තුන්වැන්නා දෂ්ඨ කළවිටත්, ඉන්පසුත් ඉතා විෂයි. ඒක මේ වගේ. සමහර අය තරහ ගිය මොහොතෙත් වෛරයෙන් කටයුතු කරනවා. ඉන් පසුවත් ඒ වෛර පෝෂණය කරමින් කටයුතු කරනවා. හතර වැනි සර්පයා දෂ්ඨ කරන විට විෂ නැහැ. දෂ්ඨකළ පසුවත් විස නැහැ. ඒ වගේ අපේ සිතට ගැටීමක් ආ විට ඒ මොහොතේම කේන්ති ගන්නේ නැත්නම්, පසුවත් කේන්ති ගන්නේ නැත්නම් ඒ සිත තමයි දියුණුව කරා යන්නේ. ඔහුයි බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ධර්මය පුරුදු කළා වෙන්නේ.
ඒ නිසා ඔබ උත්සාහ කළ යුත්තේ දෂ්ඨ කළවිටත්, ඉන් පසුවත් විෂ ගෙන දෙන දේ නොවේ. නැත්නම් ඒ මොහොතේ විෂ නැතිව පසුවට විෂ පැතිරෙන දේත් නොවේ. ඔබ උත්සාහ කළ යුත්තේ දෂ්ඨ කළ මොහොතේත් ඉන් පසුවත් විෂ නොමැති වාගේ ඒ මොහොතේත් වෛර නොබඳින, පසුවත් වෛර නොබඳින කෙනෙකුª වන්නට උත්සාහ කිරීමයි. ඒ සඳහා බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දේශනා ශ්‍රවණය කිරීම, කියවීම වගේම භාවනා තුළින් සිත යහපත් කර ගන්නට පුළුවන්නම් එය ජීවිතය යහපත් කිරීමට උපකාර වෙනවා.
ඒ නිසා මේ සිත තේරුම් ගෙන සාංසාරික ක්‍රෝධය, වෛරය, පළිගැනීම් දුරු කොට සිත රැකගත් විට සිත වර්තමානයේ ජීවත් කිරීම විශාල පහසුවක් වෙනවා. ඒ වගේම අනාගතයේදීත් දියුණුව කරා ගෙනයාමට පහසුවක් වෙනවා. ඒ සඳහා උත්සාහ කරන්න ඔබට ශක්තිය, ධෛර්ය ලැබේවා.
