නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
ලබුනොරුවකන්ද අරණ්‍ය සේනාසනයේ
ධර්මාචාර්ය
පූජ්‍ය මාන්කඩවල සුදස්‌සන හිමි
කාමයන් ගෙන් එතෙර වීම නිසා හටගත්ත ප්‍රමෝදයෙන් පටන්ගන්න සමාධියට කියනවා "විවිචෙචව කාමෙහි විවිචෙචව අකුසලෙහි - කාමයන් ගෙන් වෙන් වීම, අකුසලයන් ගෙන් වෙන් වීම නිසා හටගත්ත විවේකයෙන් උපන්න ප්‍රීතිය හා සැපය මුල් කරගත්ත සමාධියක්‌ ය" කියලා. ඒ සමාධිය හටගත්තහ ම මේ සිතේ තාවකාලිකව ඇති වෙච්ච සතුටු ගතියක්‌ ගැන නො වෙයි මේ ධ්‍යානය කියන්නේ. මේ කයෙන් ම සැප විඳිනවා. අද අපි ධ්‍යාන දකින්නේ අවස්‌ථාවට හිතේ විතක්‌කයක්‌ තියෙයි, විචාරයක්‌ තියෙයි, ප්‍රීතියක්‌ තියෙයි, සුඛයක්‌ තියෙයි කියලා නේ. නැහැ. එහෙම තැනකින් නො වෙයි. ඒ ධාන අංග යෙදෙන්න පුළුවන්, නමුත් ධ්‍යානය කියන්නේ වෙන එකක්‌.
මේ ධ්‍යානය වෙන මුකුත් නො වෙයි. "මේ ඉදිරියට පෙනෙන අරමුණ අරභයා කාමසහගත සංයෝජනය නැතිකම නිසා ම, නීවරණ නැතිකම නිසා ම" - විවිචෙචව කාමෙහි විවිෙච්චව අකුසලෙහි - වත්ථුකාම, ක්‌ලේශකාම - ක්‌ලේශකාමයට තමයි නීවරණ කියලා කිව්වේ. වත්ථුකාම කියලා කිව්වේ රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පොට්‌ඨබ්බ ධර්මයන්ට එල්ල වී පවතින මනස. වත්ථුකාම, ක්‌ලේශකාම කියන දෙකෙන් මිදීමට තමයි විවිචෙචව කාමෙහි විවිෙච්චව අකුසලෙහි - කාමයන් ගෙන් වෙන් ව, අකුසලයන් ගෙන් වෙන් ව- කාමයයි, නීවරණයයි දෙක නැතිකම නිසා හටගත්ත ප්‍රමෝදයටයි ප්‍රීතිය. ප්‍රමෝදය මේ ප්‍රීතිය. ඒ ප්‍රීතිය නිසයි සැපය.
එතකොට මේ සාමාධිය විතක්‌ක සහිතයි, විචාර සහිතයි, හැබැයි ප්‍රීතියකින්, සැපයකින්, යුක්‌ත එකක්‌ බවකුත් තියෙයි. අන්න ඒ සමාධියට පෙනෙනවා මේ පඤ්චඋපාදනස්‌කන්ධය කියන තැන සත්ත්ව - පුද්ගල නො වූ ධර්මතාවක්‌ තියෙන්නේ, හේතු ප්‍රත්‍යයයි. විඤ්ඤාණය නිසයි නාමරූප, නාමරූප නිසයි සළායතන, සළායතන නිසයි ඵස්‌සය, ඵස්‌සය නිසයි වේදනාව. තව පැත්තකින් ගත්තොත්, විඤ්ඤාණය නිසයි මේ සිතේ තියන නාම ධර්මයි, රූපයි පවතින්නේ. ඒ නාම රූප දෙක නිසයි සිත පවතින්නේ. සිතිවිලිවලට රූපයයි, සිතයි උපකාරයි, සිතට නාමරූප දෙක උපකාරයි. රූපයට සිතයි සිතිවිලියි උපකාරයි. ඔවුනොවුන් ඔවුනොවුන්ට උපකාර කරගත්ත පැවැත්මක්‌ තියෙන්නේ.
ලිප් ගල් තුනක්‌ උඩ මුට්‌ටියක්‌ තියෙනකොට මුට්‌ටිය උඩ තියාගෙන ඉන්නේ එක ගලකින් නො වෙයි. ගල් දෙකකිනුත් නො වෙයි. මේ ගල අනෙක්‌ ගලට උපකාර වෙලා, අනෙක්‌ ගල අනෙක්‌ ගලට උපකාර වෙලා, අනෙක්‌ ගල අනෙක්‌ ගලට උපකාර වෙලා තුන්දෙනා සමගි ව බෙදාගෙන තමයි මුට්‌ටිය උඩ තියලා තියෙන්නේ. මුට්‌ටිය උඩ තියෙන එක මේ ගල් තුනේ ක්‍රියාවට පෙර වත් පසු වත් නැහැ. එක ගලක්‌ අහකට ගත්තොත් මුට්‌ටිය වැටෙයි. ගල් දෙකක්‌ අහකට ගත්තොත් මුට්‌ටිය වැටෙයි. ගල් තුන ම අහකට ගත්තොත් මුට්‌ටිය වැටෙයි. මේ තුන් දෙනා මුට්‌ටිය උඩ තියාගෙන ඉන්න හොඳ සමගි බවක්‌ කරලා තියෙන්නේ. එක එක්‌කෙනා පැත්තට ඇද්දොත් ඇද වෙනවා මුට්‌ටිය. ඔවුනොවුන්ට උපකාර වෙලා. අඤ්ඤමඤ්ඤයි කියලා තියෙන්නේ. මේ ගල උපකාරයි මුට්‌ටිය උඩ තියාගෙන ඉන්න, මේ දෙන්නත් උදවු කරලා තියෙන්නේ. ඒ දෙන්නා උපකාර කරලා තියෙන්නේ එකක්‌ එකකට, දෙකක්‌ එකකට, මේ විදිහට ඔවුනොවුන්ට උපකාර කරගෙන තමයි මේ මුට්‌ටිය උඩ තියාගෙන ඉන්නේ.
ඒ වගේ සිත සිතිවිලිවලට, සිතිවිලි සිතට, ඒ දෙන්නා රූපයට, රූපය ඒ දෙන්නාට උපකාර කරලා තමයි මේ පවත්වාගෙන ඉන්නේ, මෙතන මෙහෙම පැවැත්මක්‌ තියෙන්නේ. ඔය ටික පෙනෙනවා. එහෙනම් මේ ආහාර ප්‍රත්‍යයෙන් ජීවත් වෙනවා කියලා කියන්නේ විඤ්ඤාණ, නාමරූප, සළායතන, ඵස්‌ස, වේදනා කියන ටික ඔවුනොවුන්ට උපකාරීව වැටෙන්නට නො දී මුට්‌ටිය උඩ තියලා වගේ මේ ජීවිතය පවත්වලා තියෙනවා. මැරෙන්නේ නැහැ. ජීවත් වෙනවා.
මේ මුට්‌ටිය උඩක තියෙන්නේ මුට්‌ටියේ බලයකින් නෙවෙයි කියන එක මතක තියාගන්න. මේ තුන්දෙනා ගේ සමගියෙන්. මේ මැරෙන්නේ නැහැ කිsයන ටික තියෙන්නේ "තමන්" මැරෙන්නේ නැතිකම හින්දා නො වෙයි. "තමන් ගේ" ජීවිතයේ හැකියාවක්‌ හින්දා නො වෙයි - විඤ්Æණය නාමරූප දෙකටත්, නාමරූප දෙක විඤ්Æණයටත්, නැත්නම් චිත්ත චෛතසික රූපයටත්, රූපය චිත්ත චෛතසික ටිකටත් කියලා ඒ තුන් දෙනා ගේ සමගි බව නිසයි. ඔය තුන්දෙනා ඔවුනොවුන්ට කරන උපකාරය, උපස්‌ථානය නිසයි මේ ජිවිතීන්ද්‍රිය පවතින්නේ. ජීවත් වෙනවා කියන්න තියෙන සාක්‌ෂිය ජීවත් වෙන එක. ඔය ටික පෙනෙයි.
එහෙම වුණහම මේ තුන් දෙනා මෙතැන සමගිය පවත්වනවා කියන ටික වෙනවා. මෙතැන හැදෙන්න හේතුව මොකක්‌ ද? පෙරත් මේ වගේ ම සමගි බවින් පවත්වද්දී ඒ සිද්ධිය නො දැන කෙනෙක් ජීවත් වෙනවා කියන වැරැදි අදහස මත ඇති කරගත්ත ක්‌ලේශය හේතු වුණා මේ වගේ ධර්මතා ටිකක්‌ හදන්න කියන ටික පෙනෙයි මේ පින්වතුන්ට.
අදත් මේ ධර්ම තුන ඔවුනොවුන්ට උපකාරීවයි මේ ජීවිතය කියන එක පවත්වලා තියෙන්නේ, මුට්‌ටියක්‌ උඩ තියාගෙන වගේ. අද මේ ටික නො දැක්‌කොත්, අද ඇති කරගත් "පුද්ගලයෙක්‌" ජීවත් වෙනවා, "මම" ජීවත් වෙනවා., "මම" මේ වැඩ කරනවා කියන මේ වැරැද්ද හේතුවෙන් කෙළෙස්‌ ඇති කරලා, නැවතත් මේ මුට්‌ටියක්‌ උඩ තියාගෙන ඉන්නවා වගේ මේ හේතු තුන පවත්වන්නේ කියල දකිනවා කියන එක වෙයි. අන්න ඒ දැකීම කියන ඒ දැකීමට කියනවා "දිට්‌ඨිසම්පන්නයි" කියලා.
එදාට බුදුහාමුදුරුවෝ කිව්වාට නො වෙයි, කවුරුවත් කිව්වාට නො වෙයි, මේ සත්ත්වයෙක්‌ පුද්ගලයෙක්‌ ඉන්නවා කියලා කියන්නේ නැහැ. සක්‌කායදිට්‌ඨිය කියන එක නැත්තේ, විචිකිච්ඡාව කියන එක නැත්තේ බුදුහාමුදුරුවෝ කෙරෙහි විශ්වාසයකින් නො වෙයි. බුදුහාමුදුරුවෝ කිව්වා නම් ඇත්ත වෙන්න ඇති කියන තැනකිsන් නො වෙයි. ඇදහීමක්‌ නො වෙයි තියෙන්නේ. තමන් ම දකිනවා ප්‍රත්‍යක්‌ෂ ඥනයෙන්.
ඊට පස්‌සේ එතැන ඉඳලා එයාට ඒ දර්ශනය පුන පුනා දැනිලා තියෙනවා. ඒකේ තවත් ප්‍රභේද තියෙයි.
සෝවාන් වෙනකොට විතරක්‌ මේ ඕදාරික නාමරූප දෙකට පටිච්චසමුප්පාද ධර්මතාව දක්‌නවා "පෙර ජීවිතයෙන්".
ඊට පස්‌සේ සකදාගාමී, අනාගාමි වෙද්දී "අරමුණක් අරමුණක් ගානේ" නාමරූප දෙකක්‌ තියෙනවා කියන තැනකින්a පඤ්චඋපාදානස්‌කන්ධ දුක් දකිනවා. පටිච්චසමුප්පාදය දකිනවා ඒ අරමුණට, ඊට ඉස්‌සෙල්ලා අරමුණත් පෙර අවිද්‍යා සංඛාරයි කියලා "ක්‌ෂණිකව ජීවිතයට" දකිනවා. ඒ තරම් ඕනේ නැහැ. මේ පැවැත්ම න්‍යාය එක මයි. එතකොට ඒ ටිකට නුවණ මේ පින්වතුන්ට පහළ වෙයි අපහසුවකින් තොර ව.
දැනට මෙන්න මේ ධර්මතා ටික තේරුම් කරගන්න. නිවන් දකින්න කියලා මොනවා හරි දෙයක්‌ කරන්න එපා. නිවන් දකින්න මොකක්‌ ද කළ යුත්තේ කියන ටික ඉස්‌සෙල්ලා බලන්න කියන එක මතක්‌ කරනවා. මොකද මෙහෙම පැවැත්මක්‌ තියෙන නිසා.
පින්වතුන් පාර මැද්දේ ගිහිල්ලා වාහනයකට හැප්පුණොත් මැරෙන්නේ තමන් මයි. මේ පින්වතුන් බොහෝම බයෙන් පාරේ අයිනට ම වෙලා ගියත්, වාහනයේ කෙනා ගේ
වැරැද්දෙන් ඇවිල්ලා ඇගේ හැප්පුණොත්, අනුන් ගේ වැරැද්දෙන් හැප්පුණත් මැරෙන්නේ තමන් නිසා අපට වෙනවා, අපි නිවැරැදි වුණත් අනෙක්‌ කෙනාට වරදියි ද කියලා බලාගෙන ඉන්න.
ඒ වගේ නිවන් දකින්න යන ගමන් මාර්ගයේ දී තමන්ට හම්බවෙන දෙය එහෙම ම ගන්නේ නැති ව මේක මෙහෙම වෙන්න පුළුවන් ද කියන එක ටිකක්‌ විමසිලිමත්ව බලන එක හොඳයි. තමන්ට වැරදුණත්, අනුන් ගේ වැරැද්දෙනුත් දෙකෙන් ම සසරට යන්නේ අපි නිසා. මේ පින්වතුන්ට සමාවක්‌ නැහැ. මට බණ කියලා දුන්න කෙනා කියා දුන්න ක්‍රමය වැරුදුණා නේ කියන තැනකින් තමන්ට වැරැදුණත්, අනිත් අය ගේ වැරැද්දෙනුත් සසරට යන්නේ මේ පින්වතුන් නිසා. මම කියලා දෙන දෙය වැරදුණා කියලා මේ පින්වතුන්ට සමාවක්‌ නැහැ, අනේ අපි දන්නේ නැහැ. අපට කියලා දුන්න දෙය නේ අපි කළේ කියන තැනකින් අපට සමාවක්‌ නැති නිසා සුදුසුයි ටිකක්‌ විමර්ශනය කිරීම, සුදුසුයි ටිකක්‌ සිතීම.
¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤
