නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
පොල්ගහවෙල මහමෙවුනා
භාවනා අසපු නිර්මාතෘ
කිරිබත්ගොඩ ඤාණානන්ද හිමි
කරුණාව යනු අනුන් ගේ දුකෙහි දී හදවත කම්පා වීම යි. මෙකී කරුණාව ලෝකයෙහි බොහෝ දෙනෙකු තුළ ඇත්තේ ය. ඔවුහු දුකට පත් වූවන් දැක කම්පා වෙති. කඳුළු වගුරුවති. ඒ දුකට පත් වූවන් නඟා සිටුවීමට නන් අයුරින් පිහිට වෙති. තමා පිහිට වූ පුද්ගලයන් ගෙන් පෙරළා කිසිවක් බලාපොරොත්තු නොවෙති. සැබැවින් ම මෙය කරුණාවකි. එහෙත් මෙයට අප “මහා කරුණාව” යැයි නො කියමු. මේ කරුණාව නිසා ජීවිතයේ ඇතැම් ගැටලුවලට කිසියම් උපකාරී වීමක් ලැබෙයි. එහෙත් ඉන් එහාට කිසිවක් අපගේ මේ කරුණාවෙන් කළ නො හැකිය.
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ කරුණාව එබඳු ලෞකික උපකාරයක් මත රැඳුනක් නොවේ. එය අසිරිමත් කරුණාවකි. මහා කරුණාවකි. එයට හේතුව කුමක් ද? නො නැවතී ඉපදෙමින් මැරෙමින් යන සසරගත ජීවිත පුරා වැළඳගෙන ඇති මහා දුක් උන්වහන්සේට පෙනීම යි. සසර පුරා පැතිරී ඇති මහා දුකක් අපට නො පෙනේ. අපට පෙනෙන්නේ මේ ජීවිතයේ මිනිසුන් අත්විඳින යම් යම් දුක් කම්කටොළු පමණි.
දිනක් සිදුහත් කුමරු උයන් කෙළියට යමින් සිටියේය. එක්වරම තම නෙතට අමුතු දසුනක් මුණ ගැසුනි. ඒ ඉතා දරුණු ලෙස ජරාජීර්ණ වී එක්තැන්ව මළ මුත්‍රා පහකරමින් සිටින මහල්ලෙකි. මේ දර්ශනයෙන් කුමරුගේ ඇඟ කිළිපොළා ගියේය. ජීවිතය මෙතරම් පිළිකුල් ස්වභාවයට පත්වන්නේ මන්දැයි කුමරුන්ට සිතාගත නොහැකි විය.
ඊළඟ වතාවේ සිදුහත් කුමරු දුටුවේ බිහිසුණු ලෙස රෝගීව සිටින්නෙකි. රෝ දුකින් පීඩිත හේ බැගෑ හඬ නඟමින් කඳුළු වගුරුවයි. මේ දැක්මෙන් කුමරු කම්පනයට පත්විය.
තුන්වෙනි වතාවේ කුමරුන් දුටුවේ වෙනත් දෙයකි. ඒ මළ සිරුරකි. එය වටකොට ගත් ඥාතීහු කෙස් කඩා විසුරුවා ගනිමින් නොයෙක් අඳෙීනා නඟමින් ඒ වියෝව ඉවසාගත නොහැකිව හඬා වැටෙමින් සිටියහ. සාමාන්‍ය මිනිසුන්හට මේ දර්ශනයන් නිතර ඇස ගැටෙන නමුත් මේ තුළින් සිදුහත් කුමරුගේ හදවත දැඩි කම්පනයට පත්කරවීය. අහෝ. . . උපන් මිනිසා කෙමෙන් කෙමෙන් ජරාජීර්ණ වෙයි. නොයෙක් ලෙඩ රෝගවලට බඳුන් වෙයි. නොයෙක් ක්‍රමයෙන් මරණයට පත්වෙයි. මෙය ඉක්මවා යා ගත නොහැක්කේ ද?
සිදුහත් කුමරු තුළ හටගත් මේ කල්පනාවෙන් එක්තරා විසඳුමක් ලැබුණි. එනම් ඊළඟ වතාවේ ශ්‍රමණයෙකු දැකීමයි. ශ්‍රමණයා යනු ගිහි ජීවිතය අත්හළ කෙනෙකි. ඉහත කී ගැටළුවට විසඳුමක් ඔහු තමා තුළින්ම සොයයි. එය කුමරු ගේ සිත් ගත්තේ ය. සිදුහත් කුමරා ද ගිහි ජීවිතය අත් හළේය. ශ්‍රමණයෙකු බවට පත්වූයේය.
සිදුහත් කුමරු ශ්‍රමණයෙකු බවට පත් වූ ඒ කාලය ඉන්දියාවට උදා වූ අමුතුම කාලයකි. බොහෝ දෙනෙක් ඉපදෙන මැරෙන ස්වභාවයට විසඳුම සොයමින් සිටියහ. ජීවිතයේ ඇත්ත කුමක්දැයි සොයමින් සිටියහ. ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේද ඒ මඟට බැස ගත්හ. ජීවිතයේ ඇත්ත සොයන්නට මහන්සි ගත්හ. ඒ වෙනුවෙන් උන්වහන්සේ නොයෙක් අන්දමේ බරපතල දුෂ්කර ක්‍රියා කළහ. ඒ කිසිවකින් තමන්ට සත්‍යාවබෝධ නොවෙන බව තේරුම් ගන්නට තරම් උන්වහන්සේ මහා ප්‍රඥාාවකින් යුක්ත වීම ලෝවැසියන්ගේ භාග්‍යයකි.
එක්තරා පොහෝ දිනක වෙසක් සඳ උදා වූයේය. ඒ අසිරිමත් රාත්‍රියෙහි ශ්‍රමණ ගෞතමයාණෝ දැඩි අදිටනකින් ඇසතු රුක් සෙවනේ වාඩි වී සිටියහ. තමන් ව සොයා ගත් මඟකින් සිත, කය, වචනය මෙහෙය වූහ. සිත මැනැවින් සමාධිමත් කළහ. ප්‍රඥාව ද දියුණු කළහ. මෙතෙක් නොවූ විරූ ඉතා විස්මිත වූ අවබෝධ-යකට පත් වූහ. එය සම්මා සම්බුදුවරයෙකු ගේ පහළවීම ය. මහා කාරුණිකයෙකු ගේ පහළවීම ය. ආශ්චර්යවත් මිනිසෙකු ගේ පහළවීම ය. ලොවට අමෘතය බෙදන්නෙකු ගේ පහළවීම ය.
මෙසේ අප බුදුරජාණන් වහන්සේ බුදුබවට පත්වීමේදී ලද අවබෝධය පුදුම සහගත දෙයකි. ආශ්චර්ය දෙයකි. අද්භූත දෙයකි. ඒ අවබෝධය තුළින් ම උන්වහන්සේ සසර දුකින් නිදහස්ව ගියහ. ජරා මරණයෙන් නිදහස්ව ගියහ. ඉන්පසු උන්වහන්සේ විසින් කරන ලද්දේ ඒ අවබෝධය මත පිහිටා ලෝක සත්ත්වයා දෙස බැලීමයි. සාමාන්‍ය මිනිසෙකුට තබා ලොවෙහි කිසි දෙවියෙකුට බ්‍රහ්මයෙකුටවත් ඒ අයුරින් ලෝක සත්ත්වයා දෙස බැලීමේ හැකියාවක් නැත්තේය. උන්වහන්සේ ලොව දෙස බලන්නේ බුදු ඇසිනි. ඒ බුදු ඇසින් ලෝක සත්ත්වයා දෙස බලද්දී ලෝක සත්ත්වයා ගේ නො නැවතී ඉපදෙන මැරෙන සසර දුක පිළිබඳ දුක්ඛිත කථාන්දරය උන්වහන්සේ ඉදිරියේ මැනවින් දිග හැරී ගියේය. ලෝක සත්ත්වයා ගේ සැබෑ දුක මැනැවින් දුටුවෝ බුදුරජාණන් වහන්සේ පමණි. උන්වහන්සේ ඒ සසර දුකින් එතෙර වී සිටිති. එහෙත් බොහෝ සත්ත්වයෝ සසර දුකක් ඇති බවක්වත් නො දනිති. ලෝක සත්ත්වයාට සසරේ යථා ස්වභාවය නො පෙනීම ගැන උන්වහන්සේ තුළ මොනතරම් අනුකම්පාවක් ඇතිවන්ට ඇත්ද?
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අවබෝධය සත්‍යයක් යැයි අදහාගත් සිය ශ්‍රාවක භික්ෂූන්ට උන්වහන්සේ මේ සසර දුක පහදා දෙන්නට මහන්සි ගත් සේක.
මහණෙනි, මේ නොනැවතී ඉපෙදන මැරෙන ස්වභාවය උරුම කරගෙන සිටීමට අතිදීර්ඝ කාලයක් ගෙවී ඇත්තේ ය. මේ සා දීර්ඝ කාලයක් මුළුල්ලේ තරහකාරයන් හා එක්වීම නිසාත්, ආදරය කළවුන්ගෙන් වෙන්වීම නිසාත් ඉතා දුකට පත්ව බොහෝ හඬා වැළපී ඇත්තේ ය. එසේ හඬා වැටෙද්දී ඔබේ නෙතින් ගලා හැලුනු යම් කඳුළක් ඇද්ද එයම ඉතා බොහෝ ය. මහ සාගරයේ ජලය එතරම් නැත්තේය.
මහණෙනි, මෙසේ වන්නට හේතුව කුමක්ද? මේ නො නැවතී ඉපෙදන මැරෙන ස්වභාවය පටන්ගත් මුල් අවස්ථාව දැක්ක නොහැකි තරම් ඉතා දීර්ඝ නිසාය. චතුරාර්ය සත්‍යාවබෝධ කරගන්නට නො හැකිවීම නමැති අවිද්‍යාවෙන් මෙහි සත්‍යය වැසී ඇති නිසාය. එනිසා ම තෘෂ්ණාවෙන් බැඳී ඇති නිසාය. එනිසා ම අතිදීර්ඝ කලක් තිස්සේ නො නැවතී ඉපදෙමින් මැරෙමින් යන සසර ගමනක ඔබ පැටලී ඇති නිසාය. මහණෙනි, ඔබ විසින් මේ අති දීර්ඝ කාලය පුරා බොහෝ දුක් කම්කටොලු විඳින ලද්දේය. එහෙයින් මහණෙනි, මේ හටගෙන ඇති සියලු උපත් කෙරෙහි සියලු දේ කෙරෙහි ඇල්ම ඇති නොකර ගැනීම ඉතා සුදුසුය. මේ ගැන කලකිරීම ඉතා සුදුසුය. මෙහි නො ඇලීම ඉතා සුදුසුය. මේ දුක්ඛිත පැවැත්මෙන් නිදහස් වීම ඉතා සුදුසුය යනුවෙනි. (අස්සු සූත්‍රය සංයුක්ත නිකාය)
බුදුරජාණන් වහන්සේ සිය ශ්‍රාවකයන්ට පැවිදි බව ලබා දුන්නේද මහා කරුණාව නිසාය. උන්වහන්සේ විසින් සොයාගන්නා ලද දහම් මඟෙහි ගමන් කොට මේ බිහිසුනු සසරින් එතෙර වීම පිණිස ය. ශ්‍රාවක භික්ෂූන් වහන්සේට විනය ශික්ෂාපද පණවන ලද්දේ ද මහා කරුණාව නිසාය. ඒ ශික්ෂාපද තුළින් සිය ශ්‍රාවකයන් ගේ දහම් මඟ ආරක්ෂා කරදීම පිණිස ය.
බුදුරජාණන් වහන්සේ තරම් තම ශ්‍රාවකයන් උත්සාහවත් කළ ධෛර්යමත් කළ වීර්යවත් කළ වෙනත් ශාස්තෘවරයෙක් ලොව නැත්තේ ය. වරෙක උන්වහන්සේ ශ්‍රාවකයන්ට වදාරන්නේ මහා ඇත් රජෙක් බට පතුරින් කළ ගෙයක් සුණුවිසුනු කර දමන සෙයින් කෙලෙස් නසා දමන්න කියාය. තවත් වරෙක වදාරන්නේ අභීත යුද සෙබලෙක් යුද්ධය දිනා ජය කෙහෙළි නංවන හෙයින් කෙලෙස් යුද්ධය දිනා ගන්නා ලෙසටය. තවත් වරෙක උන්වහන්සේ මෙසේ වදාරති.
”මහණෙනි, තම ශ්‍රාවකයන්ට ආදරය ඇති කරුණාව ඇති, දයාව ඇති ශාස්තෘවරයෙක් යමක් කළ යුතුද, මා විසින් ඔබට එය කරන ලද්දේය. මහණෙනි, අර තිබෙන්නේ රුක් සෙවනය. අර තිබෙන්නේ නිදහස් තැන්ය. දැහැන් වඩවු. ප්‍රමාදයට පත් නොවන්න. ප්‍රමාද වී මේ අවස්ථාව ගිලිහි යාමෙන් ඔබ මහත් ශෝකයට පත්වන්නට එපා” යනුවෙනි.
අපගේ බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ මහා කරුණාව නිසාම සසර දුකින් පීඩිිත සත්ත්වයෝ එයින් මිදී පිරිනිවී ගියාහුය. තව පිරිසක් අනාගාමි සුද්ධාවාස බඹලොව උපන්හ. තව පිරිසක් සකදාගාමිව දෙව්ලොව උපන්හ. තව පිරිසක් සෝවාන්ව ආත්ම හතක් ඇතුළත පිරිනිවන් පාන බවට පත්වූහ. තව පිරිසක් දෙව්ලොව උපන්හ. මගඵලලාභී සියලු ශ්‍රාවක පිරිස සතර අපා දුකින් සදහටම නිදහස් වී ගියහ. එය මහා කරුණාවේ මහිමය යි. බුදු කෙනෙක් මිස එබඳු දෙයක් ලොව වෙන කවුරු නම් කරත් ද?
